Een wiel voor de Velpe!

Op deze plaats op de Velpe staat al sinds jaar en dag een korenwatermolen.  Deze heeft achtereenvolgens geluisterd naar de namen Wijbersche Molen, Nederste Molen en Molen van Arnauts.

De eerste molen werd opgericht vóór 1500. Vanaf het begin van de 19^de eeuw was de molen in bezit van molenaar Hieronimus Geens (1778-1851), en nadien van zijn kinderen ^ⓘ. In 1853 werd de molen eigendom van de molenaarsfamilie Arnauts. In 1940 werd het gebouw door Belgische soldaten vernield in een poging de opmars van het Duitse leger te vertragen; in 1941 werd het gebouw terug opgebouwd.

Tot in de jaren 1960 bleef de korenmolen met waterkracht in werking. Rond die tijd werd er gestopt met malen en raakte het waterrad in verval. Nog later werd de loop van de Velpe aangepast en in 1992 werd een nieuw stuw geplaatst. Tot op vandaag werd er geen waterrad geplaatst en stort het water zich volledig nutteloos doorheen de watergang de diepte in…

Aan de hand van oude ansichtkaarten en ander fotomateriaal weten we hoe het gebouw er de afgelopen eeuw bij heeft gestaan.

Uit de oude bouwtekeningen van de heropbouw in 1941 blijkt dat het molenhuis plaats bood aan drie molenstenen. Vandaag de dag zijn er nog maar weinig sporen terug te vinden van de oorspronkelijke activiteiten die hier ooit plaatsvonden. Het is niet ons plan de korenmolen terug te brengen, maar we willen wel ons er wel sterk voor maken om het waterrad weer te laten draaien.

Eeuwenlang heeft de Velpe op deze plek molenstenen aangedreven om koren te malen. De kracht van de rivier kunnen we nog steeds goed gebruiken. Die biedt namelijk de mogelijkheid om non-stop groene energie op te wekken.

Hoe mooi zou het zijn als we het wiel terug kunnen brengen op de Velpe? Daarmee kunnen we een aantal zaken tegelijk realiseren:

• de locatie die nu te boek staat als een historisch puntrelict krijgt een hedendaagse invulling,
• de functie van de stuw wordt weer in ere hersteld,
• er wordt weer energie opgewekt op de Velpe,
• we dragen bij aan de lokale productie van  groene energie,
• we helpen zo het Europese burgermeestersconvenant voor lokale duurzame energie mee invulling te geven,
• we ondersteunen onze gemeente Kortenaken met zijn Klimaatactieplan,
• en ten slotte willen we een educatief punt inrichten met informatiepanelen over de lokale cultuurhistorie en waterkracht vroeger en nu.

Jij kunt ons hierin steunen…

Eigenlijk niet zo veel…

We zitten in de gunstige situatie dat ‘het kunstwerk’ – dit is de stuw, met vistrap en watergang – relatief nieuw is en in goede conditie. Er zijn dus geen infrastructuurwerken nodig. De watergang is ontworpen voor een onderslagrad met een buitendiameter van 5.70 meter.  Er is al een ontwerpstudie gemaakt dus het meeste voorwerk is gedaan.

Naast de installatie van een stalen waterrad is er een generator met omvormer nodig om energie te genereren en op het elektriciteitsnet te injecteren. Verder zijn er nog wat kleinere zaken nodig. Dit betreft schuiven om de waterstroom te reguleren en roosters om vuil en vissen tegen te houden.

De Vlaamse Milieu Maatschappij, die verantwoordelijk is voor de waterwegen, staat positief tegenover het project. Ook de gemeente Kortenaken vindt het een fantastisch plan. Kortom, we kunnen direct het wiel plaatsen en laten draaien…

Maar zo eenvoudig is dit toch niet…

Want om dit project te realiseren, is een serieuze investering nodig.

De installatie van een stalen waterrad met een diameter van 5.70 meter kost tenminste €45 000. De generator en aansluiting op het net kosten tenminste nog eens €35 000. We kijken dus aan tegen een totale investering van €80 000 – €100 000.

De Vlaamse overheid heeft het systeem van groenestroomcertificaten in het leven geroepen. In het Energiedecreet wordt waterkracht  zelfs expliciet genoemd als groene energiebron. Toch heeft de regering besloten dat deze markt te klein is om effectief te gaan ondersteunen. In tegenstelling tot eigenaars van zonnepanelen, kunnen eigenaars van microwaterkrachtcentrales geen gebruik maken van groenestroomcertificaten.

In de huidige stuw kan een waterrad een vermogen van 15 kW genereren. Afhankelijk van de waterstroom komt dit neer op een productie tot 90 000 kWh/jaar wat overeenkomt met de productie van 400-500 zonnepanelen. Dit is genoeg om 26 huishoudens van stroom te voorzien. Waar de zon nog wel eens ondergaat of schuil gaat achter een wolk, en waar de wind  nog wel eens gaat liggen, stroomt de rivier steeds door, 24 op 7.

Als particuliere producent is het bijna onmogelijk om deze energie te verkopen en beperkt het profijt zich tot het compenseren van het eigen verbruik. Hierdoor loopt de terugverdienperiode op tot 150 jaar. Kortom, dit is geen economisch rendabele maar een 100 % idealistische investering.

Om dit te realiseren hebben we jullie steun dan ook hard nodig!

Via de website van ‘Kadonation’ hebben we ons crowdfundingsproject ‘Een wiel voor de Velpe’ gelanceerd gehad. Dankzij een aantal gulle gevers hebben we hier ruim €4000 opgehaald. Een dikke ‘Merci!’ aan deze gulle gevers van het eerste uur! Dit is een mooie aanzet, maar is helaas nog niet voldoende om dit project te verwezenlijken. De crowdfunding hebben we stopgezet, maar we geven zeker niet op!

Dankzij contacten met de vrijwilligers die recent de abdijmolen van Herkenrode hebben opgeknapt hebben we een aantal ideeën opgedaan om het hele project op een meer betaalbare manier uit te voeren. We zijn dit nu verder aan het uitwerken en hopen binnenkort concrete stappen te kunnen zetten

Alle donateurs die via de Crowdfunding hebben bijgedragen gaan we niet vergeten, en zullen bij realisatie van het project met naam worden vermeld op een speciale plaquette die bij het wiel zal worden aangebracht. Uiteraard houden wij iedereen op de hoogte van onze vooruitgang via deze website. Alle donateurs zullen terzijnertijd worden uitgenodigd voor een feestelijke ingebruikname van het waterrad.